အထိုင္အထ မိုက္ကနဲျဖစ္ျခင္း (သို့) အထိုင္အထ ေသြးေပါင္က်ျခင္း

“အထိုင္အထမိုက္ကနဲျဖစ္ျဖစ္သြားလို့” ဆိုတဲ့စကားကို မၾကာခဏ ၾကားဖူးၾကပါလိ္မ့္မည္။ ေဆးပညာအရေတာ့ သူ့ကိုအထိုင္အထ ေသြးေပါင္က်ျခင္း (postural hypotension) လိ္ု့ေခၚပါသည္။

ထိုသို့ျဖစ္ရျခင္းမွာ အဘယ္ေၾကာင့္နည္း

ကြ်န္ုပ္တို့ ႏွလံုးသည္ ခႏၶာကိုယ္မွျပန္လာေသာေသြးကိုလက္ခံျပီး အဆုတ္ထဲတြင္သန့္စင္ကာ ခႏၶာ     ကိုယ္အနွ့ံ ျပန္ျဖန့္ေ၀ေပးသည့္ လုပ္ငန္းကို လုပ္ေဆာင္သည္။

က်ြနု္ပ္တို့ မတ္တပ္ရပ္ေသာအခါ ကမၻာေျမၾကီးဧ။္ဆြဲအားေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္ထဲကေသြးမ်ားသည္ ေျခသလံုး၊ဗိုက္ စသည့္ ခႏၶာကိုယ္ေအာက္ပိုင္းတြင္ပိုစုတတ္သည္။ထိုအခါ နွလံုးဆီသို့ ျပန္လာေသာ ေသြးပမာဏ ေလ်ာ့နည္းသြားသျဖင့္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္လည္းက်တတ္သည္။

ပံုမွန္အားျဖင့္ က်ြန္ုပ္တို့ ႏွလံုးနွင့္ လည္ပင္းေသြးလႊတ္ေၾကာတြင္ရွိေသာ အာရံုခံဆဲလ္မ်ား (baro receptors) မ်ားသည္ ထိုေသြးေပါင္က်သြားျခင္းကို အာရံုခံကာ ဦးေႏွာက္သို့ သတင္းပို့သည္။ ထိုအခါ ဦးေႏွာက္က ႏွလံုးကို အလုပ္ပိုလုပ္ေစျခင္းအားျဖင့္ ေသြးေပါင္မက်ေအာင္ထိန္းထားေပးသည္။ ထိုျဖစ္စဥ္ၾကီးတြင္ တစ္ခုခုခ်ိဳ့ယြင္းခ်က္ ရွိခဲ့ပါက အထိုင္အထေသြးေပါင္က်ျခင္း (postural hypotension) ျဖစ္တတ္သည္။

(၁)ျဖစ္ေစေသာအေၾကာင္းရင္းမ်ား

·         ေရဓာတ္ခမ္းေျခာက္ျခင္း (ဖ်ားျခင္း၊ အန္ျခင္း၊ ၀မ္းေလ်ွာျခင္း၊ ေရလံုေလာက္ေအာင္မေသာက္ျခင္း၊ ေခ်ြးထြက္မ်ားျခင္း)

·         ႏွလံုးမေကာင္းျခင္း (ေသြးခုန္နွုန္းေႏွးျခင္း၊ ႏွလံုးအဆို့ရွင္ေရာဂါ၊ ႏွလံုးေရာဂါ)

·       ေဟာ္မုန္းေရာဂါမ်ား ( သိုင္းရြိဳက္ေရာဂါ၊ အဒရီနယ္ (ေက်ာက္ကပ္အေပၚတြင္ရွိေသာ ေဟာ္မုန္းထုတ္ေပးသည့္ အဂါၤအစိတ္အပိုင္း)Addison’s disease ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ၊ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္နည္းျခင္း)

·         အာရံုေၾကာအဖြဲ့အစည္းေရာဂါမ်ား

·         ေသြးအားနည္းျခင္း၊ vitamin B 12 ခ်ိဳ့တဲ့ျခင္း

·         ေဆး၀ါးမ်ား (ေသြးက်ေဆးမ်ား၊ ဆီးေဆးမ်ား၊ စိတ္က်ေရာဂါတြင္ေသာက္ေသာေဆး၀ါးမ်ား)

·         အရက္ေသာက္သံုးျခင္း

·         ရာသီဥတုပူျပင္းလြန္းျခင္း

·         သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ား အစာစားျပီးခ်ိန္တြင္ၾကံဳေတြ့နိုင္သည္အသက္ ၆၅ ႏွစ္အထက္တြင္ပိုအျဖစ္မ်ားသည္။

·         အိပ္ယာတြင္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာလွဲေလ်ာင္းျခင္း

·         ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္

(၂) ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ား

Postural hypotension သည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ မူးေ၀ျခင္း မိုက္ကနဲျဖစ္ျခင္းမွလြဲ၍ ျပႆနာၾကီးၾကီးမားမား မရွိတတ္ေပ။

သို့ေသာ္ ေရရွည္ျဖစ္ေနပါက ေၾကာက္စရာေကာင္းေသာ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ားရွိတတ္သည္။ သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ားတြင္ ပိုျဖစ္နိုင္သည္။

Postural hypotension ေၾကာင့္ ရုတ္တရက္လဲက်ျခင္းျဖစ္ကာအနည္းငယ္ထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္းမွ အရိုးက်ိဳးသည္အထိ ျဖစ္နိုင္သည္။

ေလျဖတ္ျခင္းလည္းျဖစ္တတ္သည္။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ ရုတ္တရက္ေျပာင္းလဲျခင္းကို ဦးေႏွာက္ကခံနိုင္ရည္ မရွိေသာအခါ ရုတ္တရက္ေလျဖတ္နိုင္သည္။

ႏွလံုးရာဂါ (ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း၊ ႏွလံုးခုန္နွုန္းမမွန္ျခင္း) တို့ျဖစ္တတ္သည္။

(၃)အိမ္တြင္းေဆး၀ါးမ်ားႏွင့္ ကုထံုးမ်ား

·         အနားယူပါ ပထမဦးဆံုးျပဳလုပ္ရမည့္အရာက ခံုေပၚတြင္ ျငိမ္ျငိမ္ေလးထိုင္ေနပါ သို့မဟုတ္ ကုတင္ေပၚတြင္ ခဏလွဲေလ်ာင္းေနပါ။ ကုတင္ေျခရင္းကိုအနည္းငယ္ျမွင့္ထားပါ။ အခန္းကို ေလ၀င္ေလထြက္ေကာင္းေအာင္ ျပတင္းမ်ား ဖြင့္ထားပါ။

·         ဓာတ္ဆားရည္ေသာက္ပါ။ အလြယ္တကူမရနိုင္ပါက အိမ္တြင္းသံုးဆားႏွင့္ သၾကားသင့္တင့္ရံုေရာျပီး ေသာက္ပါ။

·         အရည္မ်ားမ်ား၀င္ေအာင္ေသာက္ေပးပါ။

·         အသက္ၾကီးသူမ်ား ေျခသလံုးအစြပ္၊ ဗိိုက္စည္း စည္းေပးနိုင္သည္ (ခႏၶာ    ကိုယ္ေအာက္ပိုင္းတြင္ ေသြးအိုင္ျခင္းမွ ကာကြယ္ရန္)

·         သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ားအတြက္ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္းေလ့က်င့္ခန္းကို ပံုမွန္ျပဳလုပ္ေပးသင့္သည္။

·         အထိုင္အထ ျဖည္းညွင္းစြာျပဳလုပ္ပါ။

·         အစာစားရာတြင္ နည္းနည္းခ်င္းစီ အၾကိမ္အေရအတြက္မ်ားမ်ားစားေပးပါ

အထက္ပါ အိမ္တြင္းကုထံုးမ်ားႏွင့္မသက္သာလွ်င္ သို့မဟုတ္ ခဏခဏျဖစ္ေနလွ်င္ နီးစပ္ရာက်န္းမာေရး ေဆးခန္းမ်ားတြင္ တတ္ကြ်မ္းေသာ ဆရာ၀န္နွင့္ ျပသသင့္သည္။

ေစတနာမ်ားစြာျဖင့္

အသုပ္စံု (စာဂ်ပိုး)